- ۱. ۱. نظر خود را در مورد اهمیت کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی بفرمایید.
اهمیت این کنگره را می توان از چند جنبه مورد بحث و بررسی قرار داد. اول، نقش دانشمندان شیعی در طول تاریخ در گسترش دانش های مختلف تبیین می شود. از جمله مسائلی که در طول تاریخ مورد غفلت قرار گرفته است و می توان آن را به عنوان بخش های مظلوم تاریخ دانست،خدماتی است که دانشمندان شیعه در راه تاسیس و یا گسترش علوم داشته اند که این خدمات با انگیزه های مختلفی مورد غفلت و یا حتی در مواردی مورد انکار قرار گرفته است و اهداف سیاسی اعتقادی و مذهبی در پوشیده ماندن این خدمات تاثیر مستقیم داشته است. امروزه با قدرت گرفتن دولت های شیعی این فرصت در اختیار قرار گرفت که این بخش از تاریخ بازخوانی شود و فعالیت های دانشمندان شیعه بازگو گردد.
دشمنان شیعه به برخی توهمات که دانشمندان شیعی در تولید و گسترش علوم و تمدن، یا هیچ اثری نداشتند و یا آثار آنان بسیار ناچیز بوده است، قلئل هستند که با برگزاری این کنگره به این توهمات پاسخ داده میشود که این دومین اهمیت کنگره است. این شبهات توسط گروه های معاند و برخی مستشرقان مطرح شده است. شاید یکی از علل عدم مراجعه مستشرقان منصف به منابع شیعی عدم اطلاع آنان از فعالیت های دانشمندان در حوزه های مختلف علوم است.
سوم، از طریق این کنگره می توان مذهب شیعی را به عنوان یکی از مذاهب اسلامی تقویت و ترویج کرد که ثمره این کار، جلب توجه اندیشمندان غیر مسلمان به مذهب تشیع است.
چهارم، برای احیای تمدن و علوم اسلامی بر اساس پیشرفت های دانشمندان شیعی در قرون گذشته الگو سازی می شود. یعنی هر کسی کمترین اطلاعی درباره اوج پیشرفت های دنیای اسلامی و به طور خاص شیعی در قرون طلایی اسلامی از آغاز هجرت تا قرن هفتم هجری داشته باشد این سوال برای او پیش می‌آید که سهم هر کدام از گروه‌های و مذاهب اسلامی در این پیشرفت چه میزان بوده است و کدام عامل زمینه ساز و ایجاد کننده ی این تمدن غنی اسلامی شده است. آموزه های مذهبی همچون امامت، مهدویت و ولایت فقیه و نیز برخی احکام دینی که جزو احکام دینی خاص شیعه شمرده میشود همچون خمس چه میزان در گسترش علوم و تمدن اسلامی تاثیر گذار بوده است پاسخ به این سوالات که بخشی از محورهای همایش را نیز به خود اختصاص می دهد می‌تواند زمینه بهره گیری از این عوامل برای احیای تمدن نوین شیعی را فراهم سازد.
اهمیت پنجم این است که، حس خودباوری در بین جوانان شیعی تقویت می گردد. گروه ها و مکاتب مختلف همواره به دنبال شناختن و شناساندن پیشینه تاریخی خود به دیگران بوده اند زیرا از این راه می توانستند هویت خویش را ثابت و موقعیت کنونی خویش را تثبیت نمایند این مسئله با توجه به حساسیت هایی که بر روی مذهب شیعه وجود دارند برای شیعیان از اهمیت دوچندان برخوردار است گروهی که از پیشینه تاریخی فعال و با قدمتی برخوردار است می‌توانند آن را وسیله ای برای حفظ و بقای خویش قرار دهد و حس خودباوری را در بین طرفداران خویش زنده نگاه داشته و آنان را برای حمایت از آن گروه تهییج نماید.
- ۱. ۲. اطلاعات خود را در مورد سابقه کنگره بفرمایید.(که در تاریخ کنگره ثبت و ضبط شود)
مسئله نقشه شیعه در علوم همواره در طول تاریخ یکی از دغدغه‌های مهم دانشمندان شیعی بوده است این مسئله را می توان در نوشته هایی همچون الذریعه، اعیان الشیعه و دیگر کتاب‌هایی که پیرامون دانشمندان و آثار شیعی نگاشته شده است مشاهده کرد. در طول تاریخ شاهد مسافرت‌های طولانی و پر مشقت دانشمندان جهت جمع‌آوری منابع و تالیفات دانشمندان شیعه بوده ایم البته خوشبختانه امروزه این مسئله با وجود منابع نرم افزاری و ارتباطات اینترنتی بسیار آسان تر شده است. آیت الله العظمی مکارم شیرازی به درستی این ضرورت را در دوران اخیر درک کردند و به تشکیل کنگره ای برای پرداختن به این امر دستور دادند. جالب اینکه ایشان شخصا در برخی از جلسات مدیران کنگره حضور پیدا می‌کردند و رهنمودهای کارگشایی را توصیه می فرمودند. درخواست گزارش دهی منظم و پیگیری امور کنگره از طرف معظم له نشان اهتمام ویژه ایشان به این کنگره است.
به دستور ایشان گروه هایی بر اساس حوزه های دانشی تشکیل شد موضوعاتی برای مقالات سفارشی تصویب شد و فراخوان مقالات انجام گردید. تا حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ مقاله به دبیرخانه کنگره ارسال شده است.
- ۱. ۳. روند کنگره را تا کنون چگونه می بینید و نقاط قوت و ضعف آن را بفرمایید.
کنگره از نقاط قوت فراوانی برخوردار است که از این جمله می توان نام برد: ۱. اشراف عالی مرجعیت عظمی ۲. حضور اساتید و متخصصان در مدیریت گروه های مختلف علمی ۳. توانایی و دغدغه دبیر محترم همایش ۴. گستردگی حجمی کار چه در تنوع موضوعات دانشی و چه در تنوع جغرافیایی مشارکان در کنگره، تشکیل بیش از ۱۰ گروه دانشی و چند گروه منطقه ای در این کنگره نشان از گستردگی فعالیت کنگره دارد.
همچنین شاید بتوان گفت، مشغله ی مدیران گروهها را از مهمترین نقاط ضعف کنگره دانست که می‌تواند در روند نگارش اخذ و داوری مقالات تاثیر منفی بسیاری داشته باشد.
نکته دیگری که وجود دارد این است؛ عدم دسترسی کافی به منابع مورد نیاز برای نگارش مقالات از دیگر وسایلی است می‌توان از آن به عنوان آسیب در کنگره یاد کرد.
همچنین عدم حضور نمایندگانی از برخی مراکز مرتبط همچون دایره المعارف ها و برخی مراکز پژوهشی از ابتدای امر از جمله آسیب‌هایی است که در زمان ارزیابی مقالات وجود داشت احساس می‌شد چرا که در برخی حوزه‌ها نیازمند ارزیابان متخصصی بودیم که کمتر به آنها دسترسی داشتیم.
تداخل و همپوشانی برخی مقالات سفارشی در این کنگره با مقالاتی که در برخی از مراکز علمی در حال نگارش است از دیگر آسیب های این کنگره به شمار می‌رود که کوشش شده است با گستره ی وسیع این همایش این آسیب به حداقل برسد.
- ۱. ۴. توصیه های خود را در مورد ادامه کار کنگره بفرمایید.
امیدوارم شبکه ای جامع بین اندیشمندان شیعی برای انسجام بیشتر کار ایجاد شود که این امر از ضروریات است.
همچنین نشر مکتوب و الکترونیکی مقالات و یافته های این کنگره و قرار دادن آن در اختیار اندیشمندان غیر شیعی و غیر مسلمان از طرح هایی که می بایست مدنظر قرار گیرد.
- ۱. ۵. روند کار کنگره در گروه خاص شما چگونه بوده است؟
به نظر می‌رسد روند کنگره در گروه‌های مختلف متفاوت باشد میزان اطلاعات موجود درباره نقش دانشمندان مختلف در علوم متفاوت است که این خود نقش بسزایی در سرعت نگارش و ارزیابی مقالات دارد و از طرفی دیگر، در برخی دانشها وضعیت مذهبی دانشمندان آن دانش خیلی روشن نیست به عنوان مثال در دانش پزشکی و نجوم مذهب برخی از اندیشمندان به روشنی در تاریخ نیامده است بر خلاف دانش فقه، تفسیر و کلام.
- ۱. ۶. پیش بینی شما در مورد آینده کنگره و برونداد آن در بخش شما چیست؟
امید است که با تلاش‌هایی که انجام می شود مجموعه جامعی برای تحقیقات آینده فراهم آید و از سوی دیگر بتوانند بسیاری از سوالات و شبهات اندیشمندان منصف و برخی مخالفان معاند را پاسخ دهد
آنگونه که گذشت بررسی و مطالعه تاریخ در زمینه ی نقش دانشمندان شیعه در علوم می‌تواند الگویی برای احیای تمدن اسلامی را پایه ریزی کنند الگویی که روش شناسی شده، مبانی آن مشخص است و آسیب های احتمالی آن پیشگیری شده است.
- ۱. ۷. اگر نکته خاصی در مورد کنگره لازم می دانید بفرمایید.
نکته ای که لازم هست گفته شود؛ تشکیل دبیرخانه دائمی برای کنگره است که این امر می تواند از اهداف بلند مدت کنگره باشد.
از دیگر برنامه‌هایی که می‌تواند مد نظر کنگره قرار بگیرند تخصصی شدن کنگره در سال‌های آینده بر اساس حوزه های دانشی است که در هر دوره نقش دانشمندان شیعه در یکی از علوم مورد بررسی قرار گیرد.